Als 'wappie' bij RTL

Ik bestudeer mijn 'lunaar' iedere maand, met een vriendin. Een lunaar is iets astrologisch. Een horoscoop met de cyclus van de maan als uitgangspunt, die geldt voor een maand. We bekijken dan waar welke planeten staan in onze horoscoop en hoe ze met elkaar mixen. Dat is iedere maand anders. Deze maand staat mijn 'Zon' op ‘Midhemel’. In de astrologie staat de 'Zon' voor je ‘ik’. Ik sta als het ware hoog aan de hemel te stralen, op het midden van dag. Heel zichtbaar. Als je zichtbaar bent, ben je kwetsbaar. In het boek met uitleg over lunaren, dat we raadplegen, stond dat ik met deze stand van de Zon uit moet kijken voor wat er over mij gezegd wordt, voor mijn reputatie. Suggestie was, te letten op hoe ik deze maand naar buiten treed.

Ik zat afgelopen zaterdag in een filmpje van RTL. Niet zomaar, maar als ‘wappie’. Dat had ik niet verwacht. Ik had die middag meegedaan aan een demonstratie van ContainmentNu. Een actiegroep die zich inzet voor betere bestrijding van corona. Kortdurende strenge regels met als doel het virus in te dammen en lockdowns niet nodig zijn: mondkapjes, grondig bron- en contact onderzoek en isolatie, tot het virus ingedamd en weg is. Dan worden minder mensen ziek, gaan minder mensen dood, lopen minder mensen langdurige restschade op. Ook is het beter voor de economie. De landen die er het afgelopen half jaar in slaagden de gezondheid van hun bevolking te beschermen, bleken verrassend vaak ook hun economie beschermd te hebben.


20200913_152648.jpg


Er waren maar vijftien mensen op de demonstratie. Bij ContainmentNu zitten veel chronisch zieken en mensen zonder weerstand. Maar die komen al meer dan een half jaar niet buiten omdat het risico te groot is, zij waren er niet. Op Twitter deden ze mee met de hashtag 'BreekDeGolf'. Die ging viraal, maar dat bereikte ons niet.

Er was een heleboel pers. De RTL camera kwam ook bij mij terecht. Mijn haar was net geknipt door Peetoom, maar het waaide. Ik had mijn coole leren krakersjas aan, die eigenlijk heel sjiek is, maar die zag je niet. Je ziet mij in het filmpje met verwaaide haren. Met intense blik boven een mondkapje, waarop met felrode letters ContainmentNu is gestikt, zeg ik uit de grond van mijn hart: 'Ik wil niet nog een keer ziek worden.' Ik heb corona gehad. Mijn pleidooi voor kort en lokaal ingrijpen was niet te zien. Onze boodschap van indamming kwam helemaal niet aan bij RTL. We werden geframed als mensen die iets heel raars wilden. Hoe durfden we zulke regels voor te stellen. We deden niet onder voor de viruswaanzinigen.

De volgende dag stond ik weer voor een camera. Ik was in Utrecht bij de mars van Vrouwen voor Vrijheid. Ik ben uit verbijstering naar deze mars gegaan. Deze vrouwen willen vrijheid en geen enkele maatregel. Tijdens de tocht werd op sjamanentrommels gespeeld. Ik heb ook een sjamanendrum gebouwd. Ik sta hier dichtbij. Er was een spreker die zich als Tibetaans Boeddhistische leraar presenteerde, die traditie ken ik van binnenuit. Er waren daar twee hartelijke vrouwen die ik ken en graag mag. Ik ben al maanden verbouwereerd dat vrouwen met sjamanendrums en wapperende rokken waarmee ik me verwant voel, het gevaar van dit virus bagatelliseren en zoveel moeite hebben met de inperking van hun vrijheid.




Er kwamen de laatste maanden intimiderende posts in mijn tijdlijn op Facebook, waarin de maatregelen belachelijk gemaakt werden en de ernst van het virus ontkend. Wee je gebeente als je ertegenin ging tussen de 350 instemmende opmerkingen. Hoon was je deel. Het ergste vind ik het sociaal-darwinistische gedachtengoed dat opkwam. Wie sterk en jong is mag leven. Zwakkeren en ouderen mogen sterven. ‘Het leven is niet beheersbaar’, zeggen ze, ‘we kunnen niet alle ziekte en dood buiten ons houden’. Alsof er nooit penicilline is uitgevonden, chemokuren worden ingezet of preventief medicijnen geslikt. Ze vergelijken zichzelf graag met verzetsstrijdsters uit de Tweede Wereldoorlog, maar het sociaal-darwinisme wat ze aanhangen is toch echt fascistisch gedachtengoed. In deze mars werden we als ‘Female Warriors’ opgevoerd. We waren als Jeanne d'Arc en koningin Esther uit de Bijbel, die haar leven voor haar volk op het spel zette.

Ik vind het nog steeds onwerkelijk dat deze visies in mijn vriendinnen- en kennissenkring rondgaan. Mijn brein moet overuren draaien om deze wending te kunnen bevatten. Komen vrouwen op voor autonomie en vrijheid, omdat we nog niet zo lang stemrecht hebben? Komt het omdat vrouwen bij bevallingen medische procedures moeten ondergaan, waarbij we niks in te brengen hebben? Worden onze lichamelijke grenzen zo vaak overschreden, dat vrouwen moord en brand schreeuwen tegen BOA's: 'Waag het niet!'? Is het uit argwaan tegenover de medische wereld en big farma, die klachten van vrouwen niet serieus nemen? Of komt het doordat vrouwen economisch hard geraakt worden? Ik vermoed dat al deze zaken een rol spelen, maar ik blijf verbouwereerd.




Ik had een bloemenbroek aan en een groene zomerjas. De zon scheen. Er deden misschien wel duizend vrouwen mee aan de mars. Vrouwen met en zonder wapperende rokken. Een eindeloze slinger trok langs de singels door de oude binnenstad. Het eindigde in een manifestatie met muziek en sprekers. Vrouwen zaten op het gras en er waren wandelwagens. Het was vitaal, blij en krachtig. Zalig ontspannen. Het contrast met de dag ervoor bij de Stopera kon bijna niet groter zijn. Toen was de lucht onheilspellend donker, stonden we met z’n vijftienen op harde, betonnen tegels te wiebelen op onze kruisjes, waren we gespannen en hadden we een potdicht stadhuis voor ons.

Maar de vitaliteit in Utrecht was vals. Het is de levenslust van het stadje Omelas in het beroemde verhaal van Ursula K. le Guin, waar vreugde en voorspoed heerst op voorwaarde dat er een jongen ellendig verkommert in een kelder. Over de doden, de zieken en de mensen uit risicogroepen verborgen in hun huizen, werd in de toespraken niet gerept. Men waande zich onkwetsbaar met een goed immuunsysteem door ecovoeding en supplementen. Maar we weten, ook zij lopen de kans om het lot van de jongen in Omelas te moeten ondergaan.




We staan voor een tweede golf. Besmettingen onder jongeren sijpelen de huizen van hun ouders binnen, in de vijftig en en maar al te vaak obese. Volgens de prognose van het Institute for Health Metrics and Evaluation op 16-09-20 komen we met het huidige beleid en gedrag, samen met de Amerikaanse Maagdeneilanden en Spanje, terecht in de top drie van de landen met het hoogste aantal sterfgevallen per hoofd van de bevolking.

Maskers, afstand houden, ventileren en testen, gevolgd door rigoreus bron en contactonderzoek, zijn ‘best practices’ om deze pandemie te bestrijden. Maar de overheid vindt maskers nutteloos en zelfs gevaarlijk. Op de GGD’s is jarenlang bezuinigd. De concurrentiepositie van kleine ziekenhuislaboratoria met te weinig capaciteit, wordt beschermd door belangenverstrengeling binnen het Outbreak Management Team. Er wordt gestuurd op de capaciteit van de IC’s, niet op indamming. We krijgen het niet voor elkaar in Nederland. Het is suppen tegen de stroom in.

Ik heb het er niet nog een keer op gewaagd met een camera. Ik weerde de microfoon af en zette het op een rennen: “Nee, nee, nee!” riep ik. Wie weet hoe ik er nu weer op zou komen. Hoe ik ook gezien wordt deze maand, een wappie ben ik zeker niet. Ik zie mezelf als Cassandra, samen met die vijftien mensen bij de Stopera.

Krokussen en ZeroCovid

Vorige week liep ik een rondje om de plas in het Haarlemmermeerse bos. We hadden het schaatsweekend net achter de rug met de donkerblauwe wijde ijsvlaktes en het plezier dat het gaf. Even pauze van de lockdown en iedereen blij. Die dag was het druilerig en de sneeuw was helemaal weg. Het was ook de dag waarop economen een herstelplan voor Nederland introduceerden: Herstel.nl. Met grote posters in lichtbakken werd het plan aangekondigd. Niemand kon het ontlopen. In het plan werden kwetsbaren en gezonde mensen gescheiden, zo kon Nederland op 1 maart opengaan. Onethisch en onhaalbaar. Uitzichtloos. Ik werd er somber van.



Mijn oog viel op krokussen aan de rand van het modderige pad. Lang en puntig, kwetsbaar en toch krachtig als een pijl staken ze omhoog. Februari is de periode in het jaar van Brigid, godin en Ierse heilige. Waar Brigid loopt smelt de sneeuw en in haar voetstappen komen de vroege lentebloemen omhoog. In Ierland zorgde Brigid voor melk en boter voor de armen. Haar koeien gaven zoveel melk, dat alle emmers in Leinster overliepen en er een heel meer van melk ontstond. En rond haar feestdag op 1 februari, zegt men, is de dauw op velden en bomen genezend voor zieken. Net toen ik de krokussen zag, herinnerde ik me de strategie van ZeroCovid, of NoCovid. Ik proefde het woord op mijn tong, ZeroCovid.

In het scenario van ZeroCovid streef je er naar om zo snel mogelijk naar nul besmettingen te gaan en dat zo te houden. Wanneer er geen besmettingen meer zijn gaat alles open en is er grote vrijheid. Zodra er weer besmettingen geconstateerd worden, al zijn het er maar vier, dan worden die onmiddellijk aangepakt met de strengste maatregelen die maar mogelijk zijn. ZeroCovid wordt bereikt door fijnmazig bron- en contactonderzoek en tijdelijke vrijheidsbeperkende maatregelen, waaronder eventueel verplichte quarantaine met steun van de overheid, door reisrestricties en sluiting van grenzen.

De ZeroCovid strategie wordt succesvol gevolgd in Nieuw-Zeeland, Zuid-Korea, Australië, Vietnam Taiwan, IJsland en China. In Taiwan waren in september grote feesten en evenementen. Het virus was verdwenen. Toen het in januari weer opdook werden onmiddellijk maatregelen genomen. In Nieuw Zeeland is het virus een zes maanden weggeweest. Er waren met Oud en Nieuw grote festivals, de grootste met wel 20.000 deelnemers. Maar toen in januari 2021 een gezin met een kind in Auckland besmet was met de Britse variant, besloot men tot de strengst mogelijke lockdown en moesten de twee miljoen inwoners van de stad drie dagen thuis blijven. Ook daarna volgden maatregelen, maar ze waren er binnen een maand vanaf.

We hebben een hoge viruscirculatie. Aan de Nederlandse manier van bestrijden kleven grote nadelen. Ingrijpen is om kwetsbaren te beschermen en de zorg niet te overbelasten, vaccinatie moet uitkomst bieden. Die hoge viruscirculatie heeft een groot aantal zieken, doden en Long Covid patiënten tot gevolg. Mensen uit de hoge risicogroepen moeten zich gedurende lange tijd isoleren. Werknemers voelen zich onveilig op het werk. Kinderen brengen het virus van school mee naar huis en moeten er mee leven als ouders of grootouders heel ziek worden of overlijden. In onderzoek van de Australische denktank Lowy Institute naar het succes van de bestrijding van de pandemie, staat Nederland op de 75ste plaats (van 98 landen).

En dan is de grote schade voor de economie. In landen met een ZeroCovid strategie gaat het beter met de volksgezondheid dan bij ons. Er zijn minder doden en zieken, maar ook hun economie doet het beter. Winst voor volksgezondheid blijkt winst voor economie. En iedereen is veilig. Last but not least, het virus kan niet tot een ernstiger variant muteren bij ZeroCovid, omdat er geen besmettingen zijn.

Een van de grootste uitdagingen van ZeroCovid is, hoe je mensen meekrijgt met zulke strenge maatregelen en het beperken van rechten. Voor landen waar het virus bedwongen werd, betekenen strenge maatregelen een snelle route naar vrijheid, baanbehoud, geen doden en zieken. Dat is wat waard. Voor ons betekenen strenge maatregelen tot nog toe modderen zonder perspectief op verbetering. Devi Sridhar, professor of Global Public Health uit Edinburgh in Schotland, draaide in New York mee met een Covid advies groep, Ze vertelde dat ze in New York drie dingen deden die ervoor zorgden dat mensen meewerkten. Ze betaalden mensen gul als ze thuis moesten blijven in quarantaine. Ze boden ook praktische hulp aan: ze lieten de hond uit, zorgden voor medicijnen als die nodig waren en haalden boodschappen. Ze deden alles om je leven beter te maken. En als derde boden ze hotelkamers aan. Wanneer iemand uit een huishouden besmet was en de rest in het huis niet, kon die ene persoon in een hotel.

Er zijn inmiddels organisaties die expertise ontwikkeld hebben over ZeroCovid en hoe je dat kunt bereiken. Professor Yaneer Bar-Yam, president van het New England Complex Systems richtte End Coronavirus op om kennis te bundelen en informatie te bieden aan overheid en grass-root communities. Vicky van der Togt, een Nederlandse Long Covid patiënt, startte in Nederland het internationale Zero Covid Alliance.

Nederland is geen eiland zoals Nieuw Zeeland of Taiwan. Hugo de Jonge wrijft het ons steeds weer in als ZeroCovid ter sprake komt. Als we willen gaan voor ZeroCovid is het nodig om samen te werken met andere landen. Op 9 januari verscheen er in de Lancet een artikel van wetenschappers die pleiten voor een gezamenlijke Europese aanpak. Zij gaan er vanuit dat we er met vaccinatie alleen niet komen. Het duurt nog maanden duren voor iedereen gevaccineerd is, er kunnen dus nog veel infectie golven komen, en het is niet duidelijk of immuniteit door het vaccin langer duurt dan twee jaar. Ze schreven een strategiepaper en presenteerden een toolbox. Op 15 februari stond een opiniestuk over dit initiatief in de Volkskrant. Steeds meer landen overwegen een ZeroCovid beleid: Denemarken, Schotland, Ierland en Duitsland.

Mensen die een oplossing wilen vinden voor deze crisis, bijvoorbeeld omdat ze het grote lijden van cliënten zien zoals geestelijk verzorgers, kennen maar één alternatief: versoepeling. ZeroCovid is onbekend. Maar het is er echt. In veel landen. En daar hebben ze het goed. Daarom breng ik het in, overal waar ik denk dat het gehoor kan vinden en overwogen zal worden.

Krokussen zijn voorbode van de lente. Een kus op het koude land. Een voetstap van Brigid. De lange dunne krokussen herinneren me aan perspectief, aan een manier om uit de coronacrisis te komen, fel en scherp. Op naar ZeroCovid, naar 0 besmettingen. Veiligheid en vrijheid voor iedereen.

De drang tot omhelzen


Er stond zaterdag 6 februari een opiniestuk in Trouw van Ferdinand Borger, predikant in de Protestantse Kerk: “De drang tot omhelzen groeit, in het zicht van de dood”. Ik ken Ferdinand Borger en hij maakt en schrijft mooie dingen, maar hier ben ik het niet mee eens. Dit blog is een reactie.

Toen Borger moe terugkwam van een begrafenis, realiseerde hij zich dat zijn moeheid veroorzaakt werd door het houden van afstand. Omdat iedere aanraking een gevaar betekent, moeten we ons alsmaar inhouden, dat is een te grote opgave vindt Borger. We moeten beseffen, zegt Borger, dat de dood niet tot elke prijs voorkomen kan worden. Als we met lege handen staan en de dood onder ogen zien, rest er alleen natuurlijke, spontane impuls van menselijkheid: nabijheid en aanraking. Hij wil daarom soms van het protocol afwijken, met een beroep op de normen en waarden uit overgeleverde tradities, een overheid mag die niet bepalen. Zijn stuk eindigt er ermee dat hij een meer dan 90jarige vrouw omhelst omdat zij angstig is.

Het stuk moet het meer hebben van stijl en sterke opbouw dan van heldere argumentatie. Aanraking mag soms een prijs hebben, eufemistisch 'beschadiging' genoemd. Heel precies defininieert Borger niet in welke situaties dat mag. Dat past niet in zijn benadering waarin hij geen strakke regels wil. Het zal gelden in omgevingen waar sprake is van rouw en komend sterven. Ik krijg de indruk dat het ook mag bij hele oude mensen. Borger noemt immers de leeftijd van de vrouw die hij omhelst, en een heel oude vrouw kijkt de dood in de ogen. Zijn stijl, bij vlagen poëtisch, verhult en ontwijkt. Wat is dat nou, 'de dood herwaarderen'? Het is taal die verbergt dat het oké is, dat mensen doodgaan. Deze ontwijkende stijl zie je vaker in deze crisis. Het is gemakkelijker om op die manier over een taboe te spreken, en ook om er als lezer mee in te stemmen. Het verraderlijke is dat de lezer onmerkbaar opschuift richting taboe. En de schrijver blijft enigszins buiten schot, omdat het er niet met zoveel woorden staat.

In het verpleeghuis

Zijn opiniestuk viel rauw op m’n dak. De laatste weken was ik regelmatig in het verpleeghuis van mijn moeder, Rehoboth in Driebergen. Het gehele verpleeghuis was in 'cohort', in isolatie. Vierentwintig van de zesentwintig bewoners waren besmet met COVID-19, ook mijn moeder. Toen ik zat te waken bij mijn moeder, sprak ik een zorgmedewerkster. Ze vertelde dat zij vanaf vorig jaar maart niet meer in een supermarkt was geweest. Ze isoleert zichzelf om de bewoners niet te besmetten. Ze was daarin niet de enige. De teleurstelling was dan ook groot dat COVID-19 toch nog binnengekomen was, net voordat de bewoners gevaccineerd zouden worden. Het verlangen naar spontane aanraking van deze predikant, waarbij één of meer doden niet tellen, staat in schril contrast met de moeite die deze zorgmedewerkers doen om de bewoners letterlijk in leven te houden. Arme meiden. De zorgmedewerkers in Rehoboth lezen aan de ontbijtafel een krant met de bewoners. Ik hoop dat het niet de Trouw is.

Volgens Borger zijn we 'marionetten', bang voor straf als we het protocol overschrijden. Onze blik is te medisch, stelt hij, teveel gericht op de overheid die zorgt voor volksgezondheid en voor wie iedere dode telt. Was het maar zo, denk ik dan, dat de overheid iedere dode zou willen voorkomen, maar dat is een andere discussie. Volgens Borger moeten we terug naar de waarden en normen die we hebben meegekregen van ouders, school en eventueel onze religie. Borger laat in het midden wat hij daar aan bijval vindt. Veronderstelt hij dat onze voorouders de dood minder erg vonden?

Borger zelf is predikant. In de christelijke traditie gaat het niet om waardering van de dood. Integendeel. Jezus genas. Christenen hebben zich altijd bezighouden met genezing en zorg, dokters opgeleid en uitgezonden, melaatsen verzorgd, pesthuizen bemand. Liefde en plicht worden niet tegen elkaar uitgespeeld, zoals Borger doet, maar liggen in elkaars verlengde. Met 'natuurlijkheid' heeft het christendom ook niet zoveel: de dood overwonnen, zwangerschappen van oude vrouwen, allemaal tegennatuurlijk. Bovenal is er het uitdrukkelijke gebod om niet te doden. Het is niet aan ons mensen te beslissen over het leven van anderen, ook niet als iemand oud is, zelfs niet als iemand jouw omarming graag wil. Maar die beslissing neem je wel als je daar willens en wetens toe overgaat, ook als het vanuit een natuurlijke impuls is.

Ebola

Tijdens de ebola epidemie werden ‘tradities’ en ‘drang’ ook belangrijk gevonden. Dat speelde in dezelfde situatie, die van uitvaarten. Rondom begrafenissen wilden mensen de tradities behouden en het besmettelijke, dode lichaam aanraken. In Sierra Leone drong de ernst van ebola pas door toen de ziekte een ravage had aangericht in de samenleving. Er moesten eerst heel veel mensen sterven voordat men voorzorgsmaatregelen wilde nemen op begrafenissen en de epidemie bedwongen werd. Door ervaring wijs geworden doen ze het in Sierra Leone veel beter dan wij in deze pandemie. COVID-19 verspreidt zich exponentieel. De mogelijke prijs van een omarming, de 'beschadiging', blijft niet beperkt tot de dood of ziekte van een enkel mens, wat al erg genoeg is, maar strekt zich uit tot alle mensen die in haar kielzog besmet raken. Ziekte, dood, Long Covid, rouw, ontwrichting in een heleboel gezinnen en levens.

Als ik deze opinie lees ben ik bang dat het in Nederland eerst code zwart moet worden, moeten er nog veel meer dierbaren voor onze ogen sterven, voordat de ernst werkelijk doordringt. Bergamo en Londen zijn te ver weg. Ik hoop het niet. Het hoeft niet. "De dood is het moment dat al ons handelen uit onze handen valt, het natuurlijke einde van onze maakbaarheid", aldus Borger. Maar een COVID-19 infectie voorkomen is zo maakbaar als wat. Daar staan we niet machteloos tegenover.

Gelukkig kunnen gewoonten en tradities veranderen. Drang en impulsen kunnen worden beheerst. We kunnen leren om afstand te houden. Zie afstand houden als iets goeds om te doen voor de naaste, iets wat een nieuwe impuls wordt. Niet als iets wat je doet uit angst voor straf, vanwege het protocol, of als gehoorzaamheid aan de overheid, maar uit voorzorg, verantwoordelijkheid, omdat we niemand ziek willen maken.

De zorgmedewerkster uit Rehoboth is hierin een voorbeeld. Zij toont in het zicht van de dood een weg ten leven.

Kerstmis vieren met familie midden in de covid-pandemie

Kaboutermeisje.jpg


Deze tarotlegging helpt bij spanningen en familieconflicten rond Kerst die dit jaar extra kunnen opspelen door corona. Je hebt er de hofkaarten voor nodig en misschien een enkele andere kaart uit het spel.

Kerstmis is de tijd voor familieconflicten. Corona maakt dit explosiever. Dikke kans dat er in de familie verschillen zijn bij het inschatten van de risico’s op besmetting en over de regels. Misschien zelfs wel, of je je eraan moet houden.

Oude patronen, kwetsuren en wrokkigheden waarvan je dacht dat je die allang achter je gelaten had, kunnen in dit soort familiesituaties weer opkomen. Plotseling ben je weer die dochter waar iedereen naar kijkt voor de besluiten, of voel je je de zoon die nooit gezien werd. Maar er kan door de pandemie ook een nieuwe dynamiek ontstaan. Ook interessant.

Met deze tarotlegging kijk je rustig naar de situatie voordat je gaat onderhandelen hoe je kerstmis met je familie gaat vieren. Ook bereid je je voor op het feest zelf waar allerlei spanningen kunnen ontstaan.



Wat het je waard is

Bedenk eerst zonder kaart: of jij met familie samen wilt zijn en op welke manier. Misschien zijn er ook omstandigheden die je wilt voorkomen. Schrijf het eventueel op, zodat je bij jezelf blijft. Dit is je richtlijn, in welk licht je de kaarten interpreteert die je gaat trekken.

Volg nu de aanwijzingen stap voor stap.



Kies een hofkaart voor ieder familielid

Pak de hofkaarten uit je spel. Kies met de afbeeldingen omhoog een hofkaart voor ieder familielid dat betrokken is, ook voor jezelf. Let op: je trekt de kaarten dus niet, maar je kiest ze zelf uit. De hofkaarten die je kiest, laten de houdingen zien die je familieleden naar jouw idee waarschijnlijk in zullen nemen.

Wanneer er te veel familieleden zijn, beperk je dan tot degenen waarvan je verwacht dat ze een grote rol zullen spelen in de onderhandelingen of bij spanningen en conflicten.



Kijk naar de verhoudingen

Schud de hofkaarten die je hebt uitgekozen door elkaar en leg ze naast elkaar neer. Kijk naar de verhoudingen tussen de kaarten. Welke figuren kijken naar elkaar, wie is op elkaar betrokken? En hoe kijken ze naar elkaar, boos of vriendelijk? Wie doet niet mee, keert zich af, ligt aan de kant, kijkt een andere kant op? Wie is afwachtend? Wie is onbesuisd? Wie is onbetrouwbaar? Wie onwrikbaar? Wat doen de kinderen?

Kijk ook naar de verschillende 'kleuren' die er liggen: staven, zwaarden, bekers, pentakels. Zijn er alleen maar de vurige staven? Is er een combinatie van strenge zwaarden en harmonieuze, dromerige, maar ook manipulatieve waterhofhouding? Of is er een enkele staf, met verder veel langzame, conservatieve hofhouding van de pentakels, gesteld op traditie en gewoonten. Hoe is die verdeling? Wat zegt je dat over jouw familie deze kerst?

Hoe zit het met het nemen van verantwoordelijkheid en wie mag beslissen? Wie heeft er wat te zeggen en wie minder? Wie heeft macht? Wie is koene ridder? Wie is het speelse kind? Zijn er botsende koningen en koniningen die hun territorium kostte wat kost willen bewaken?

En niet te vergeten: wie ben jij in dit geheel? Wat doe je, hoe voel jij je? Wat is jouw macht? Let op: je hebt misschien wel meer macht dan je nu denkt.

We gaan verder.



Trek nieuwe hofkaart voor jezelf

Aan de opstelling van anderen kan je niet zoveel doen. Aan die van jezelf wel. Pak alle zestien hofkaarten, dus ook de kaarten die al op tafel liggen. Schud deze kaarten door elkaar. Trek dan een kaart met de vraag: "Welke houding kan ik het beste innemen, deze kerst?" Let op: je kiest die kaart dus niet, je trekt hem. Deze hofkaart representeert jou in het vervolg van deze tarotlegging. Deze kaart opent je voor nieuwe mogelijkheden in je doen en laten.

Leg je ‘oude’ hofkaart weg, behalve als het de kaart is die je al had gekozen voor jezelf.

Wanneer je nieuwe hofkaart dezelfde is

Het kan zijn dat je dezelfde hofkaart getrokken hebt, als die je gekozen had voor jezelf. Vraag je dan af, welk heilzaam effect jouw houding heeft. Hoe komt dat? En op wie? Vervolg de tarotlegging met dezelfde hofkaart.


Was de nieuwe hofkaart al van een ander familielid?

Het kan ook zijn dat jouw nieuwe hofkaart al van een familielid was. Dan is het interessant om te kijken wat voor iemand dit familielid is. Welke verhouding heb je met hem of haar? Welke rol vervult diegene in de familie? Zoek ook een nieuwe ‘stand-in’ kaart voor dit familielid uit. Kies daarvoor een kaart uit het hele spel met de afbeeldingen naar boven. Die kaart vertegenwoordigt dit familielid in het vervolg van de tarotlegging.



Vergelijk jouw nieuwe hofkaart met de oude

Vergelijk je nieuwe hofkaart met de eerdere kaart die je gekozen had voor jezelf. Is de nieuwe heel verschillend? En waarin dan? Een kijkend kind in plaats van een ridder? De niet-empathische ‘knopen doorhakkende’, koning van zwaarden in plaats van de zorgende koningin van pentakels?



Je nieuwe positie

Pak nu de kaarten die jouw familieleden en jezelf representeren. Schud ze door elkaar met de vraag: "Welke plek kan ik het beste innemen, deze kerst?" Leg de kaarten naast elkaar neer, draai ze om en duid ze.

Neem jij nu een andere plaats in? Wat ‘doe’ je daar? Naar wie kijk je? Hoe voel je je? Op wie ben je betrokken en op wie niet? Wat gebeurt er met de relaties tussen de andere figuren?

Haal hier zoveel mogelijk informatie voor je opstelling uit. Denk out of the box. Laat de kaarten die je trekt je op ideeën brengen. De page van pentakels bijvoorbeeld, staat buiten. Spreek buiten af met de (klein)kinderen en ga een stukje met ze wandelen. Dan zie je elkaar toch. De ridder van zwaarden draagt een helm. Neem een FFP2 masker mee, als het moeilijk is afstand te bewaren. De koning van pentakels zit rustig op zijn troon. Leef en laat leven als jij de regels eigenlijk maar onzin vindt, maar anderen niet.

Stel het je zo concreet mogelijk voor, zeker als de kaart een heel andere houding laat zien dan je gewoonlijk inneemt. Dan ‘oefen’ je die alvast, om die niet te vergeten in de hitte van het moment. Het kan namelijk zijn dat je (voor je gevoel) 'risico' loopt met je andere houding en gedrag. Met risico's bedoel ik dat je anders gezien gaat worden door je familieleden en je keuze of je opstelling niet op prijs gesteld worden.

Het kan ook zijn dat je in je nieuwe rol en positie, dingen uitprobeert waar je niet zo goed in bent of waar je geen zin in hebt. Bijvoorbeeld, wanneer de aanrader is heel helder te zijn over wat je wilt en niet wilt, terwijl je daar niet zo van bent. Of wanneer je nieuwe kaart je een zorgende rol aanraadt, waarbij je bijvoorbeeld allerlei eten aan moet slepen, terwijl je liever dromend op de bank wil zitten (that's me).



Tot slot

Het loopt vast allemaal anders dan je nu denkt. Dat geeft niet. De informatie die je uit de tarotlegging haalt geeft je hopelijk meer vrijheid en durf om iets anders te proberen, meer focus op wat je kan doen en misschien wel juist moet laten. Het geeft je hopelijk meer handelingsmogelijkheden dan je dacht te hebben.



Link naar mijn website: kerstmis vieren met familie midden in de covid-pandemie

Lockdown met Sint Barbara



We zitten in een halve lockdown. Aan huis gekluisterd, met weinig contacten. De beperkingen doen me denken aan Sint Barbara. Zij werd door haar vader opgesloten in een toren. Niemand mocht bij haar komen. Dit tarotlegpatroon biedt handvatten voor in de lockdown.

In sommige streken werd Barbara in een kelder opgesloten. Sint Barbara is dan ook de patroonheilige van mijnwerkers en tunnelbouwers. In mijnstreken was het de gewoonte om op 4 december, haar feestdag, een tak van de kersenbloesem in huis neer te zetten. Een tak in het donker die gaat bloeien midden in de winter, biedt hoop en perspectief op andere tijden. Wanneer de tak met Kerstmis in bloei stond, dan zou het komende jaar voorspoed brengen.
                             


                                   Tarotlegpatroon:

10
9
8
7
6
5
4
3
2
1


Duid de kaarten die je trekt zo concreet mogelijk, vertaal ze in iets wat je kan doen of juist beter kan laten. Dan heb je er het meest aan.

Om de kaarten bij te trekken:

1. De grootste beperking die ik ervaar, deze dagen

2. Mijn grootste uitdaging in deze tijd

3. Hoe een weg te vinden voor mijn angst, boosheid en verdriet
Denk aan: iemand bellen, eventueel een hulplijn; huilen; jezelf bezighouden; muziek luisteren; kattenfotos kijken; een blokje om; iets boos posten op Facebook, Twitter

4. Het (onverwachte) talent dat ik kan inzetten

5. Hoe ik goed voor mezelf kan zorgen
Denk aan: beweging; stemming; contacten; afleiding; slapen; eten; momenten voor jezelf creeën in grote drukte

6. Mijn beste manier om contact te maken in deze tijd

7. Wat mij blij heeft gemaakt deze dagen, wat een grote of kleine, misschien wel onverwachte zegen was

8. Hoe ik plezier in mijn leven kan brengen

9. Een perspectief, speciaal voor mij
Duid de kaart positief

10. De voorspoed waarop ik hoop in het komende jaar
Duid de kaart positief

Zet de kaarten die je steunen ergens neer waar je ze kan zien, zodat je eraan herinnerd wordt.

Link naar mijn website: Lockdown met Sint Barbara

Sint Nikolaas en de dief - redding en wijze raad


Soms weet je dat je gedrag niet integer is. Soms twijfel je erover of je aanpak wel in de haak is. Met dit legpatroon krijg je in beide gevallen wijze raad.

De tarotlegging is geïnspireerd door een Russische legende over Sint Nikolaas en een dief. Nikolaas redt de dief. Hij brengt hem in veiligheid, zodat dat hij niet gepakt wordt. Zoals Sint Nikolaas de dief redt, zo zal hij ook jou redden. De dief krijgt een wijze les mee. Ook voor jou zal Nikolaas een wijze raad hebben.

In Rusland neemt Sint Nikolaas vaak de gestalte van een oude man aan. Hij is niet als Sint Nikolaas te herkennen. Pas later blijkt dan dat het een ontmoeting met Sint Nikolaas is geweest. Zo ook in deze legende.

Er was eens een man, die veel gestolen had en veel narigheid gebracht had in zijn leven. Hij was op de vlucht. Hij had gestolen van een rijke man en was ontdekt. Zijn achtervolgers waren dichtbij en de dief wist niet waarheen te vluchten. Hij begon te bidden: “Oh, vergeef mijn zondige ziel. Vadertje Nikolaas, ik zal een kaars voor u branden van 10 kopeken.”

Plotseling stond er een oude man voor hem. Hij vroeg de dief wat hij zojuist beloofd had. De dief biechtte op wat hij gedaan had. Een eindje verderop lag een dood dier. De oude man wees hem op het kadaver en de dief verstopte zich daarin. Zijn achtervolgers ontdekten hem niet en keerden om. De dief had het ondertussen heel benauwd in het kadaver. Hij durfde haast niet te ademen, het stonk verschrikkelijk.

Toen zijn achtervolgers omgekeerd waren, kroop hij het kadaver uit en zag even verderop de oude man staan. Hij ging naar hem toe om hem te bedanken voor zijn redding. "Wat heb je beloofd?" vroeg de oude man. “Een kaars van 10 kopeken,” zei de dief. "Nou", antwoordde de oude man: “Zo benauwd als jij het had toen jij in het kadaver lag, zo benauwd zou de heilige Nikolaas het krijgen van de walm van jouw kaars.” Hij gaf de dief een wijze raad: "Vraag God en de heiligen niet om hulp bij kwalijke daden. God geeft daar geen zegen aan. Neem dit ter harte en geef mijn woorden door, opdat de mensen God bij boze daden geen hulp vragen." Daarna verdween hij.

                                            Legpatroon:
5
4
3
1 2

1. Mijn daad

Vraag voor de kaart: Wat is mijn daad?

Deze eerste kaart laat jouw (mogelijk) niet integere daad of gedrag zien. Het kan iets zijn waarbij je je afvraagt of je het op een integere manier aanpakt. Het kan ook iets zijn waarvan wel weet dat het niet in de haak is: zwart maken, je zin doordrijven, manipuleren, om de tuin leiden, stelen. Je kunt de kaart ook trekken zonder iets in gedachten te nemen, maar het is wel belangrijk dat je je getrokken kaart herkent als je eigen gedrag of daad, anders snap je de rest van de kaarten niet.


2. Mijn offer

Vraag voor de kaart: Wat is mijn offer?

De dief belooft hij een kaars zal branden van 10 kopeken, hij vraagt vergeving. De kaart die je hier trekt toont jouw offer. Je geeft iets op. Dit kan een direct gevolg zijn van je daad of gedrag op kaart 1.


3. De schuilplaats

Vraag voor de kaart: Wat is mijn schuilplaats/redding?

Nikolaas wijst de dief op het kadaver waarin hij zich kan verstoppen. Zo wordt hij gered. De kaart die je trekt, laat zien op welke manier jij (voor even) een schuilplaats/redding krijgt. De kaart kan meerdere kanten laten zien, prettige en minder prettige. De dief schudde zijn belagers af door in het kadaver te kruipen, maar tegelijkertijd had hij het heel benauwd.


4. De ontvangst van mijn offer

Vraag voor de kaart: Hoe wordt mijn offer ontvangen?

De kaart die hier op tafel komt, laat zien hoe jouw offer (kaart 2) ontvangen wordt. Van het offer van de dief krijgt Sint Nikolaas het benauwd. De heilige is niet blij met zijn offer, omdat de dief hulp vroeg bij een 'boze' daad. Het is de moeite waard om uitgebreid stil te staan bij de kaart die je trekt, ook in relatie tot de andere kaarten in het legpatroon. Zou Sint Nikolaas blij zijn met je offer? Of jijzelf?


5. De wijze raad

Vraag voor de kaart: Welke wijze raad krijg ik?

De legende eindigt met een advies aan de dief. De kaart die je hier trekt toont de wijze raad voor jou van Sint Nikolaas. Het kan een les zijn, een uitdaging, een bemoediging of een troost. In elk geval wijst het een weg hoe verder te gaan.



Herkomst legende
Link naar mijn website: Sint Nikolaas en de dief

Twee altaren

kruis3.jpg

Dit jaar kwam er een visienota uit van de Protestantse Kerk: Van U is de toekomst met in grote lijnen het beleid voor de komende jaren. In de nota wordt gesteld dat een missionaire kerk twee altaren heeft, één in de kerk en één in de wereld. Het is een pleidooi om ons als kerk niet terug te trekken op eigen erf en net zo vaak en intensief aanwezig te zijn in de wereld als in de kerk en ook om die beiden op elkaar te betrekken.

We hadden als Op Goed Gerucht een gesprek over deze nota met het moderamen en vroegen hoe dit pleidooi voor twee altaren in deze nota terecht gekomen is. Een pionier uit Den Haag was naar de verwoeste stad Aleppo in Syrië geweest. Hij had daar een oosters-orthodoxe priester gesproken en hem gevraagd of die nu zijn kerk ging herbouwen. “Nee”, had de priester gezegd en met een wijds handgebaar de omgeving aangeduid die helemaal in puin lag: "Hier is mijn altaar.” Hij ging eerst de stad helpen herbouwen en daarna pas zijn kerk. De priester vertelde dat hij twee altaren had, één in de kerk en één in de stad. De herbouw van de stad ging voor. We hebben geen altaren als protestanten. Het is dan ook niet persé letterlijk bedoeld. Het gaat om de dynamische wisselwerking tussen toewijding aan God en toewijding aan de ander in het concrete dagelijkse leven.

Het beeld van de twee altaren komt uit de vroege kerk. In de nota wordt verwezen naar Johannes Chrysostomus: ‘Eén altaar in de kerk en één ‘te midden van de armen, van hen die lijden en in nood verkeren’. Ik heb dit citaat niet kunnen vinden, wel een preek waarin Chrysostomus stelt dat hij zorg voor de armen belangrijker vindt dan de aankleding van het altaar en veel uitspraken waarin Christus zelf vereenzelvigd wordt met de armen die zorg nodig hebben.

Na het gesprek met het moderamen over de nota vroeg ik me mijmerend op weg naar de supermarkt af waar mijn tweede altaar zou staan. Ik schrok me rot. Er kwam meteen een beeld in mijn hoofd. In mijn verbeelding zag ik mijn altaar staan tussen de complottheorieën. Midden in die hele gekke enge wereld, waar men zegt dat Covid-19 niet bestaat, waar de deugdelijkheid van de PCR tests in twijfel getrokken wordt, hydroxychloroquine alsmaar weer wordt gepromoot en waarin de levens van ouderen en chronisch zieken minder waard zijn dan die van jongeren en gezonde mensen. Ik werd prompt misselijk. Heel misselijk. Maar kon er niet meer achter weg. Op die plek stond mijn altaar, en ik dus ook. In mijn omgeving van nieuwe spirituelen, waar ik bij hoor en ook als theoloog aanwezig ben, komt complotdenken voor. Er zijn veel coronasceptici en mensen die sociaal darwinistisch gedachtengoed aanhangen. Ik heb hartelijke vriendinnen die niet geloven in de ernst van het virus. Dit is de omgeving van waaruit het beeld van mijn altaar tussen de complottheorieën op kon komen. Ik ben verbonden met mensen die zo denken.

Ik heb me deze zomer verdiept in de actiegroep Viruswaarheid en Vrouwen voor vrijheid, die tegen de coronamaatregelen zijn. Ik kon niet kon begrijpen dat mij zo vertrouwde mensen dit gedachtengoed aanhingen, ik schaamde me dat ik erbij hoorde. Ik heb de Raad van Kerken aangespoord om zich uit te spreken tegen sociaal darwinisme. Om dialoog te bevorderen heb ik tips gemaakt voor lezers van mijn nieuwsbrief, hoe om te gaan met mensen die er heel anders in staan dan zij zelf.

In het citaat van Chrysostomus staat het tweede altaar tussen de armen en de mensen die lijden. Dat is een respectabele plek voor een altaar waar het lijdende lichaam van Christus als brood gedeeld wordt. Het altaar staat dus niet tussen de rijken, afpersers of leugenaars, de antisemieten en racisten of egoïsten. Mijn altaar staat dus niet op een respectabele plek. Ik wilde er het liefst weglopen.

Dit blog cirkelt om de vraag, hoe mijn altaar en ik daar kunnen blijven staan. Ik begin met een verkenning van dynamische verbindingen tussen de polen van kerk en wereld, tussen binnen en buiten. Dan ga ik na of de eerdere altaren die ik heb neergezet buiten de kerk, me helpen om het uit te houden tussen de complottheorieën. Tot slot probeer ik een antwoord te vinden met behulp van de Nouvelle Théologie, een katholieke stroming die in de dertiger jaren begon en grote invloed had op het Tweede Vaticaans Concilie. Ik onderneem deze poging als bijdrage in de ontwikkeling van een ruimzinnige missiologie. Ruimzinnig theologen staan open voor invloeden uit de cultuur en verbinden zich daar mee. Dat roept de vraag op welke manier je die verbinding maakt, welk theologisch denkkader je hiervoor nodig hebt.

Dynamische verbindingen tussen binnen en buiten

Een dynamische verbinding tussen twee polen, binnen en buiten, waar in de nota een pleidooi voor gevoerd wordt, herken ik bij de kloosterzusters Dienaressen van de Heilige Geest van de Altijddurende Aanbidding. Hun vroegere klooster was wat nu het Kontakt der Kontinenten is, in Soesterberg. Op die plek werden de teamtrainingen voor pioniers gehouden tot de coronacrisis uitbrak. Waar nu in de kapel een beamerscherm staat, zaten vroeger dag en nacht zusters te bidden bij de monstrans die daar uitgestald was. Deze zusters verkeerden contemplatief in ‘wereld van de God’. Zij baden voor de broeders en zusters in de missielanden, die sociaal werk deden, in het onderwijs actief waren en in de catechese. De gedachte was, dat zonder hun gebed binnen, de missie buiten niet succesvol zou zijn.

Ook in andersoortige spiritualiteit hebben rituelen en ceremonies soortgelijke dynamische wisselwerkingen. Bijvoorbeeld in een visionquest. Tijdens een visionquest verblijven de deelnemers, questers, een aantal dagen en nachten vastend op een eenzame plaats in de natuur. In het huis van waaruit de quest georganiseerd wordt staat een altaar met daarop een kaars of lantaarn en representanten van de questers, verbeeldingen die zijzelf van te voren gemaakt hebben. Daar wordt dag en nacht bij gewaakt en gebeden door de begeleiders. In de afstemming op de representanten op het altaar ontstaat er een innerlijk beeld van hoe het de questers buiten vergaat. De gebeden zijn voor hun welzijn. Ook in zweethutceremonies is wisselwerking tussen twee plekken die dynamisch verbonden zijn. De motor van de zweethutceremonie is het vuur buiten de hut. Het vuur wordt onderhouden door de vuurhoedsters. Zij voelen aan hoe heet het vuur moet zijn, offeren aan het vuur en brengen de hete stenen in de hut. Binnen in de hut zit de watergietster die de ceremonie leidt. Hoe beter het contact tussen vuurhoedsters en de watergietster, hoe passender de temperatuur van het vuur en hoe bevredigender en dieper de innerlijke processen van de deelnemers.

In al deze voorbeelden is er sprake van een wisselwerking tussen twee polen: een centrum van gebed, aanbidding en toewijding, dat onmisbaar is voor het welslagen van de onderneming die elders plaatsvindt. In die wisselwerking is de pool die meest verbonden is met het heilige, het centrum. De andere pool is de periferie, daar zitten de ontvangers van heil. De plekken zijn dynamisch verbonden, maar de altaren en plekken zijn niet gelijkwaardig. Zo ook in de visienota. Daar wordt een wisselwerking tussen beide polen bepleit, maar hoe dit wisselwerking kan zijn wordt bepaald door het centrum. Jezus laat zich vinden in het concrete leven, maar wie Jezus is en wat hij doet wordt gedefinieerd door de kerk.

Altaren neerzetten

Twee keer eerder heb ik altaren neergezet op plaatsen buiten de kerk, met een bepaalde bedoeling. In de bossen rond Assisi in Italië waar Franciscus rond heeft gezworven, maakten we tijdens een groepsreis altaartjes in het bos, bij een beekje of een grote steen. We maakten kruisen van kleine takjes, legden bloemetjes neer, en zongen het altaar wakker met een lied. Het maakte ons dankbaar voor schepping, in navolging van Franciscus. Helpt dit altaar mij nu, om niet te weg te lopen bij het altaar tussen de complotdenkers? Het altaar bevestigde de schoonheid en vriendelijkheid van die plek. Heel anders dan een altaar dat tussen complottheorieën staat, tussen vuile aantijgingen en onwaarheden. Een altaar met de functie schoonheid van schepping te benadrukken en dankbaarheid oproept is niet behulpzaam.

In oktober 2019 deden we met een kleine christelijke klimaatgroep mee met Extinction Rebellion aan het blokkeren van de Museumbrug in Amsterdam, een grote actie waar duizend betogers verwacht werden, die meerdere dagen zou duren. Ik heb van te voren een houten kruis van takken aan de brug vastgemaakt, een make-shift altaar, als ontmoetingsplaats, focuspunt en plek om waxinelichtjes aan te steken. Alleen al het bevestigen van dat houten kruis op die smalle stoep terwijl achter me een eindeloze stroom van toeristen langs trokken was een vervreemdende ervaring, wat me herinnerde hoezeer dit kruis op deze plek niet paste. Toen het eenmaal stond viel het kleine houten kruis van takken volstrekt uit de toon tussen de glanzend groen geverfde spijlen van de brug waar kleurige geraniums aanhingen. Iedereen keek erover heen.

Het make-shift altaar op de brug was een poging om een eigen plek in te nemen tussen de niet-religieuze actievoerders en de andere aanwezige religies. De boeddhisten zouden voor iedereen de ochtendmeditaties verzorgen. De sjamanen en neo-paganisten wilden een cirkelvormig altaar maken op de grond, met betekenisvolle voorwerpen erop: een sacred space. Het was expres een klein kruis, dat vastgemaakt aan de brugleuning, weinig ruimte innam. Een extra altaar, naast de sacred space in het midden van de brug, zou seculiere actievoerders irriteren, was ons vermoeden. We hadden van te voren commentaar gehad op onze geplande getijdegebeden tijdens de bezetting, dus we verwachtten niet veel tolerantie voor een christelijke inbreng.

De brug kreeg voor mij door het kruis een andere betekenis. Het kruis leek te waken, hoe klein het ook was. Het strekte de licht gebogen armen beschermend uit over de brug, over de actievoerders, de politiemensen en de dingen die te gebeuren stonden. Door het kruis was de brug naar mijn idee een offerplaats geworden. Het kruis was een symbolische en letterlijke markering van de spirituele plek van waaruit we actie voerden in de beweging, namelijk vanuit het kruis, in navolging van Christus, als een offer. Onze door de politie weggesleepte lichamen waren de offers.

Ook dit altaar biedt mij niet voldoende om tussen de complotdenkers en Covidsceptici te blijven staan. Het kruis als vreemd element dat niet begrepen wordt en over het hoofd wordt gezien, de brug als offerplaats, het kruis als voorbeeld en inspiratie, als breekijzer binnen een beweging, daar heb ik niks aan. En wat heeft een offer voor zin tussen de complotdenkers, voor wie breng ik dat dan?

De Nouvelle Théologie

Nu richt ik me voor een antwoord op de Nouvelle Théologie, een katholieke theologische stroming die voor de tweede wereldoorlog begon en leidde tot het tweede Vaticaans Concilie en daar grote invloed had. Theologen die tot deze stroming behoorden zijn Henri de Lubac, Hans Urs von Balthasar, Marie-Dominique Chenu en Jean Daniélou.

In 1946 publiceerde Danièlou een programmatisch artikel met thema’s die later uitgewerkt zouden worden. Daarin bekritiseerde hij zowel het katholieke modernisme als de scholastieke en neothomistische theologie. De katholieke modernisten wilden geloof en wetenschap combineren, en waren volgens Daniélou op een dood spoor gekomen. God was een te kennen object geworden in een horizontale wereld, de transcendentie was verdwenen. God moest voor Danièlou en de andere theologen uit deze stroming ‘Subject’ zijn en transcendent. Hij bekritiseerde ook de neothomistische theologie. Thomistische theologie was al vanaf de dertiende eeuw dominant was en werd weer vooruitgeschoven door de kerkleiding om de invloed van de modernisten tegen te gaan. Neothomisten maakten een strikte scheiding tussen deze wereld en de bovennatuurlijke wereld. Geloof werd belichaamd in een ‘stille onveranderlijke wereld’, statisch en meta-historisch, zonder ruimte voor historiciteit, voor bijbel of exegese, al helemaal niet van het Oude Testament. Neothomisten verwierpen het kantiaanse kennende subject. De Nouvelle Théologie erkende dat juist wel. Ze wilden de bovenwereld en de natuurlijke wereld verbinden, en die laten kennen en ervaren door het vrije subject, zodat die toegang en deel had aan het mysterie. Geloof zou ervaren worden worden, minder intellectueel zijn en op die manier tot redding kunnen dienen in de levens van mensen.

De Nouvelle Théologie stond een sacramentele ontologie voor, waarbij de zichtbare wereld verbonden is met de verborgen, onzichtbare werkelijkheid van God. De zichtbare en verborgen werkelijkheid lopen in elkaar over en worden van elkaar doordrongen. Dit is dezelfde dynamiek, tussen twee polen, zoals die ik hierboven beschreef: tussen kerk en wereld, tussen de goddelijke wereld van de slotzusters en de missie, tussen vuur en zweethut, tussen het altaar met verbeeldingen van questers, en zijzelf op hun questplekken. De pool die het dichtst bij het heilige was, was steeds de belangrijkste. De Nouvelle theologen dachten verschillend over de verhouding tussen de polen van natuur en bovennatuur en welke het belangrijkste was. De Lubac en Bouillard legden het primaat bij de bovennatuur. Bij hen is de natuur is een uitdrukking van de bovennatuur. Balthasar en Chenu legden de nadruk op de menswording van God, die zich daarmee diepgaand verenigt met onze wereld. Dit houdt een grote waardering voor de schepping in. Bij hen ligt het primaat dus bij de natuur. Welke pool voor mij het belangrijkste is, weet ik nog niet. Maar dat er een verbinding is, tussen God en de wereld en dat die elkaar beïnvloeden, vind ik een groot goed. Het geeft ons handelen zin.

Daniélou ontwikkelde vanuit deze verbinding van natuur en bovennatuur een sacramentele theologie. Die hield een doorlopende heilsgeschiedenis in. Deze heilsgeschiedenis is dezelfde als de seculiere geschiedenis en loopt uit op de wederkomst van Christus. Wij nu nemen deel aan deze heilsgeschiedenis. Dit steunt mij om bij mijn altaar te blijven staan. Op deze manier heb ik nooit naar de geschiedenis gekeken. Ik keek vooral naar het ‘hier en nu’. Tot nog toe dacht ik: “Het evangelie is in conflict met complotdenken. Ik hoor daar niet zijn.” Een altaar in het bos in Assisi, waarmee dankbaarheid voor de schepping en de schoonheid van de plek benadrukt wordt, is niet in conflict met het evangelie, maar dit altaar wel. Maar nu denk ik: “Ik wordt omgeven door God, ik maak deel uit van een keten, die uitloopt uit op het koninkrijk van God.” Op die manier staar ik me niet blind op het heden en op de mensen waar ik tussen sta. Het zet mijn handelen in de wereld in een veel breder perspectief, ik richt me op het heil, in dienst waarvan mijn doen en laten staat.

Het altaar in de Nouvelle Théologie

De Nouvelle theologen ontwikkelden en legitimeerden hun theologie aan de hand van de kerkvaders. De kerkvaders sloten aan bij de bijbelse bronnen. Hen zagen ze als de meest oorspronkelijke getuigen. Ze noemden dit ressourcement, herbronning. In zijn boek Bijbel en Liturgie uit 1956 laat Danièlou zien hoe voor de Kerkvaders Oude en Nieuwe Testament in elkaar grepen en inhoud gaven aan de kerkelijke sacramenten. Ze zijn, zo zegt hij, een voortzetting van de Magnalia Dei uit de geschiedenis van Israël en het leven van Jezus. Aandacht voor het Oude Testament was helemaal nieuw.

Het altaar komt ter sprake in Bijbel en liturgie als de eucharistie behandeld wordt. De kerkvaders hebben het over een stenen of houten tafel, die geconsecreerd wordt met gewijde olie. Maar het ware altaar is Jezus zelf, daar gaat het om. Volgens kerkvader Ambrosius is het altaar een beeld van het lichaam van Christus. Cyrillus van Alexandrië citeert Origenes en breidt het uit: Christus zelf is altaar, offergave en priester tegelijk. Deze gedachte is niet nieuw voor mij. Het kruis op de Museumbrug was een eucharistisch altaar. Het offer van Jezus was inspiratie voor het offer dat wijzelf brachten. Maar dat altaar was uitsluitend door offer en lijden getekend. In de Nouvelle Théologie is in het sacrament van de eucharistie het hele paasmysterie vervat: kruisiging en opstanding, hemelvaart, verheerlijking en wederkomst. Wanneer ik mijzelf en mijn altaar te midden van de Covidontkenners op die manier bezie, krijgt het een doel en kader. Ik plaats mijn handelen in het licht van de komende herschepping.

Ook het verleden heeft een plaats, en de bevrijding en hulp die eerder ervaren is. De betekenis van de eucharistie moet volgens Danièlou, in de kielzog van de kerkvaders, begrepen worden door de gebeurtenissen in het Oude Testament: de priester Melchisedek, de gaven van het manna, het water uit het rots en de messiaanse maaltijden. Elk van deze gebeurtenis geeft inhoud. Zo toont het manna en het water uit de rots de hulp van God waar we afhankelijk van zijn. De messiaanse maaltijden zijn een belofte van het koninkrijk van God. Ook dit is verrijkend. Ik bouw verder op wat vroeger als voeding en heil is ervaren.

Daniélou ziet de eucharistie als hemelliturgie. Hij haalt Theodorus van Mopsuestia aan, die zegt dat we onszelf moeten beschouwen als in de hemel wanneer we aan de eucharistie deelnemen. In de eucharistie komt het zichtbare en onzichtbare, natuur en bovennatuur samen. De diakenen die het altaar klaarmaken zijn een beeld van de engelen, dienstbaar aan de wereld. Die engelen zijn onzichtbaar, maar werkelijk tegenwoordig. Bij de kerkvaders is ‘een beeld van’ ook altijd tegelijkertijd een tegenwoordigheid van het onzichtbare mysterie. Ook deze gedachten over de eucharistie zijn een steun voor mij. Ik vier geen letterlijke eucharistie bij mijn altaar tussen de Covidontkenners, maar de gedachte dat mijn daden daar, hoe onvolmaakt ook, deelnemen aan een hemelse liturgie steunt me. Dat ik omringd ben door engelen, ook. Ik ben niet alleen.

Al met al helpt de Nouvelle Théologie mij om niet weg te lopen tussen de Covidsceptici en komplotdenkers. Als ik achteruit kijk, de geschiedenis in, dan is er een voortgaande lijn van redding die ervaren is, in het Oude en Nieuwe testament. Ik bouw daar op voort. Als ik vooruit kijk, dan is er de verwachting van het Koninkrijk. Als ik naar boven kijk, dan is de hemel open, verweven met ons leven in het hier en nu, alsof engelen op een ladder omhoog en naar beneden gaan. De geschiedenis wordt als het ware op drie manieren opengemaakt, naar het verleden, naar de toekomst en naar de hemel. Dit alles geeft mijn handelen zin en perspectief. Het geeft mij als ruimzinnig theoloog het denkkader om me te verbinden met mijn context. Ik blijf er dus, tussen de complotdenkers en coronasceptici. Wel misselijk.

Geschreven voor de website van Op Goed Gerucht

Tarotlantaarns


Een tarotlantaarn houdt je wens levend. Tarotkaarten kan je inzetten als mooie visuele verbeeldingen van wensen, van iets wat je in jezelf wakker wilt roepen, of waarvan je meer in je leven wilt hebben. Door het licht in de lantaarn wordt de kaart mysterieus en sprookjesachtig verlicht. Je verbindt je verlangen met iets prettigs ontspannends. Magie voor herfst en winter.

Kies uit je spel met de afbeeldingen omhoog een kaart die jouw wens uitdrukt. Laat je keuze even bezinken. Soms denk je na vijf minuten: 'Nee, toch een andere'. Scan je gekozen tarotkaart of kopieer een versie van de kaart op het internet. Meet uit hoe groot de kaart moet zijn (meestal kleiner dan je denkt). Pas de afmetingen aan en print de kaart uit. Twee soorten tarotlantaarns:

Glazen pot met drijver

Benodigdheden: glazen pot, je geprinte kaart, schaar, zonnebloemolie (of een andere eetbare olie), eventueel eikels, kiezels of kastanjes, een drijvertje met een lontje. Je kunt dat drijvertje zelf maken of aanschaffen (te koop als lichtpuntjes, boeddhalichtjes of marialichtjes).

Werkwijze: Knip de geprinte kaart uit. Vul een glazen pot met zonnebloemolie en druk de kaart tegen de wand. De kaart blijft vanzelf plakken. Eventueel leg je er stenen of eikels naast om het nog aantrekkelijker te maken. Op de olie leg je het drijvertje.


Glazen pot of lantaarn met waxinelichtje

Benodigdheden: glazen pot of bestaande lantaarn, je geprinte kaart, schaar, zonnebloemolie (of een andere olie die je kan eten), plakstift, waxinelichtjes, eventueel vliegerpapier.

Werkwijze: Knip je geprinte kaart uit. Smeer de kaart in met zonnebloemolie, dan wordt hij doorzichtig. Plak de kaart met een plakstift op de buitenkant van de pot of lantaarn. De lijm vlekt wat, dus gebruik weinig. Met vliegerpapier kan je mooie kleuraccenten geven.

Zet de lantaarn op een plek die goed kan zien, zodat je er van kan genieten en je je wens dichtbij hebt.

Op mijn website: tarotlantaarns

De scheuren en spleten van Franciscus

“Enkele dagen later zat Franciscus naast zijn cel en aanschouwde aandachtig de natuur van de berg, zich sterk verwonderend over de enorme scheuren en spleten die in de massale rotspartijen zaten. Daarom begon hij te bidden, en toen werd hem door God onthuld dat die ontzaglijke scheuren door een wonder waren ontstaan bij het sterven van Christus, toen –naar de woorden van de Evangelist [Mt 27,51] – de rotsen uit elkaar spleten. En juist op de Vernaberg wilde God dat zichtbaar maken, om duidelijk aan te geven dat op die berg het lijden van Jezus Christus moest worden herleefd, in Franciscus’ ziel door middel van liefde en meelijden, en in zijn lichaam door middel van de wondtekenen.”

Franciscus van Assisi raakte aan het eind van zijn leven vervreemd van zijn orde. De broeders bedelden niet meer zoals in het begin, sliepen op bedden in plaats van op de kale grond, leerden theologie en woonden in nieuwe, stevige huizen in plaats van in een oude stal. Franciscus hield van de arme, lijdende Christus en verlangde terug naar de begintijd. Maar hij hield ook van de broeders. Aan de ene kant wilde hij trouw blijven aan Christus. Aan de andere kant wilde hij trouw blijven aan de broeders. Met een groepje getrouwen trok hij naar de berg La Verna om daar te vasten en ontving daar de kruiswonden.




Nieuwe spirituelen

De gebeurtenissen op de berg vergezellen mij de laatste maanden. In het voorjaar, toen ik met corona ziek op bed lag, gebeurde er iets ingrijpends. Vriendinnen en andere contacten gleden de complottheorieën in. Zij horen tot wat we wel noemen, ‘nieuwe spirituelen’. Ze zijn geïnteresseerd in spiritualiteit in de breedste zin van het woord. Ik behoor zelf ook tot deze groep. Als theoloog, ‘ongezonden zendeling’ vang hun -vaak terechte- kritiek op kerk en christendom op. Zij inspireren mij, en ik breng op mijn beurt geloof en christelijke rituelen in. We steunen elkaar. Mijn vriendinnen zetten zich in voor vrouwen en hun emancipatie, ze doen goed werk. Maar nu delen ze nepnieuws dat ik rapporteer bij Facebook. Je vriendinnen rapporteren, dat is heel naar.

Zendingsstrategie

Ze ontkennen de ernst van het virus, de maatregelen zijn bedoeld om ons eronder te houden. Ze willen geen mondkapje dragen of afstand houden en voelen zich beknot in grondwettelijke rechten. Hun facebookupdates ervaar ik vaak als intimiderend. Wee je gebeente als je ertegen in gaat tussen de tweehonderdvijftig instemmende opmerkingen. Een vriendin van lang her gaf zonder uitleg een link naar een staatje van de RIVM, dat leek te suggereren dat het coronavirus onbelangrijk is tussen andere virussen. Het was een reactie op een facebookpost van mij. Nooit reageerde ze, maar wel op deze post, waarin ik mijn verdriet uitsprak over de oplopende besmettingen. Een zendingsstrategie van de samenzweringsgroep QAnon, om twijfel te zaaien, lezers uit te dagen ‘zelf op onderzoek uit te gaan’.

Het kwalijkste vind ik het sociaal-darwinistische gedachtengoed. Wie sterk en jong is mag leven. Zwakkeren en ouderen mogen sterven. ‘Het leven is niet beheersbaar’, zeggen ze, ‘We kunnen niet alle ziekte en dood buiten ons houden.’ Alsof er nooit penicilline is uitgevonden, chemokuren worden ingezet of preventief medicijnen geslikt.

Solidariteit

Ik ben betrokken geraakt bij groepen die een ander coronabeleid voorstaan, goed voor de economie en voor de hoge risicogroepen. Als theoloog zit ik bij de community rond het Red Team, dat de regering ongevraagd advies geeft en ik doe mee met Containment Nu, een initiatief waarin veel mensen uit hoge risicogroepen actief zijn. Mijn hart gaat uit naar ouders die moeilijke beslissingen nemen, omdat de scholen niet veilig zijn. Een ouder koos ervoor ergens anders te gaan wonen, zodat zijn kind naar school kan gaan. Andere ouders geven thuisonderwijs, met de angst voogdij te verliezen.

Ik sta werkelijk ergens anders dan mijn vriendinnen. Zij strijden voor autonomie en vrijheid, ik voor solidariteit, een samenleving waarin iedereen mee kan doen. Wanhopig en woedend sta ik aan ene kant van de kloof, en wil andere maatregelen. Mijn vriendinnen staan aan de andere kant, in paniek, verontwaardigd blèrend om vrijheid. Tussen ons in, een gapende diepte, een grote wond. Maar het zijn wel mijn vriendinnen. Ik wil hen trouw blijven, maar ook aan Christus.

Meeleven en pijn

Ik ervaar een sterk moreel appel om in discussie te gaan. Wat heeft mijn aanwezigheid daar anders te bieden? Maar ik weet dat dit verwijdering oplevert, en dat het hun visie niet zal veranderen. Het moet dus anders: liefde en medelijden, zoals Franciscus opwekte in zijn ziel. Contact op gevoelsniveau doet me goed. Onze angst delen maakt me milder. Ik leef oprecht mee met de akelige ervaring te worden gecorrigeerd wanneer je niet het verplichte masker draagt. En ik ontvang grote hartelijkheid.

Maar ik ga in het contact aan mijn eigen pijn voorbij. Mijn moeder van negentig kan sterven door hun gedrag, en zoveel anderen. Het is net of dat er helemaal niet meer is, op het moment dat ik met hen meeleef. Ik ben als Franciscus die zijn kruiswonden verbergt met de lange mouwen van zijn pij. Als ik me voorneem contact op te nemen, dan verschijnt er vanzelf een innerlijk beeld. Ik sta dan met mijn armen naar beneden, iets van mijn lichaam af, mijn handpalmen open naar voren, met daarin de kruiswonden. Het worden relaties die dieper en dieper gegrond raken in trauma en pijn. Kan ik me niet beter afkeren?

Ik vermoed dat Franciscus zijn innerlijk conflict niet heeft kunnen oplossen. Hij kreeg de kruiswonden als hyperbool, het conflict geëtst in zijn lichaam. Hij is gelijk aan de lijdende Christus geworden, zo intiem als je maar kan zijn met degene die je navolgt. De broeders met wie hij een conflict heeft kunnen niet meer om hem heen, hij is immers gelijk aan Christus, die zij volgen. Daar zit iets manipulatiefs in, maar ik neem het serieus, want ik herken het zo sterk. Franciscus laat de broeders niet los en Christus niet. Die zitten in zijn ziel en in zijn wonden.

De scheuren en spleten en de kruiswonden zijn uitdrukking van groot lijden. Ik hoopte in de mysterieuze gebeurtenissen op La Verna een oplossing te vinden voor mijn conflict. Ik vond er mededogen en pijn. Zal het me lukken om vol te houden?



Het citaat komt uit: Tweede beschouwing. Over het leven van Franciscus en zijn gezellen op de berg La Verna. In: De Fioretti, verhalen over Sint-Franciscus, Gottmer, Tweede druk 2006 (1999) p.178

In: Woord en Dienst, jrg.69, no.11, november 2020, p.34-35

Als ik een weerwolf ben



Met deze tarotlegging verbeeld je je dat je een weerwolf bent. Je onderzoekt wie je bent en wat jij doet als weerwolf. Je kijkt met deze tarotlegging naar kanten van jezelf die niet aan bod komen in het daglicht. Die kunnen vruchtbaar zijn of destructief. Het brengt je op wegen die je niet vaak gaat. En misschien zitten er aanwijzingen in die je kunt gebruiken in het echte leven. Weerwolven zijn mensen die regelmatig veranderen in wolven, met volle maan bijvoorbeeld. Weervolven komen voor in legendes, spookfilms, literatuur en kinderboeken. Zo is er de Twillightserie van Stephenie Meyer, waarin vampieren tegen weerwolven vechten, en de kinderboekenserie Dolfje Weerwolfje van Paul van Loon.

Hoe ga je te werk? Trek een kaart bij iedere vraag. Kijk of je de kaart die je trekt kan toepassen op je situatie van dit moment. Let op je eerste instinctieve reactie, ook als die agressief is of sluw, anders dan je gewend bent van jezelf. Probeer het oordeel over jezelf voor even te laten varen. Het is allemaal in verbeelding. Je doet niemand kwaad of pijn. Wees vrij en heb er plezier in.


                        Legpatroon:
10   11
9                       12
8                                13
7                                     14
6                   1                  15
5                                     16
4                                   17
3                             18
2              19
20


Kaart 1
De eerste kaart die je trekt laat zien hoe het komt dat jij een weerwolf bent geworden. Het is een meestal een betovering. In verhalen en films verander je in een weerwolf wanneer je door een weerwolf gebeten wordt. In het kinderboek Dolfje Weerwolfje van Paul van Loon zit het in de familie. Dolfje wordt geboren als weerwolf en zijn opa was het ook. Hoe dan ook, het is niet vrijwillig.
Waardoor ben ik een weerwolf geworden, een mens die regelmatig een wolf wordt?

Kaart 2
Sommige weerwolven veranderen iedere nacht in een wolf, anderen alleen rond volle maan. Het kan ook een een situatie, behoefte, obsessie of verlangen zijn die maakt dat een weerwolf op een bepaald moment verandert in een wolf. Het geeft trouwens onrust als het bijna tijd is om wolf te worden.
Op welk moment verander ik in een wolf?

Kaart 3
De menselijke botten, skelet, pezen en ingewanden moeten helemaal veranderen om een wolf te worden. In films en verhalen doet deze transformatie pijn.
Wat kost het me om te veranderen in een wolf?

Kaart 4
Meestal zijn weerwolven zwarte, grote gruwelijke monsters, die heel snel zijn. Dolfje weerwolfje is een wit wolfje.
Hoe zie ik er uit als wolf?

Kaart 5
Op welke plek wil ik het liefste zijn als wolf?

Kaart 6
Wat merk ik als wolf op aan mijn situatie, wat ik niet zag als mens?

Kaart 7
Voor wie of wat lig ik op de loer, als wolf?

Kaart 8
Weerwolven verslinden mensen en dieren in hun wolfse gedaante. Ze belagen ze en achtervolgen ze in de avond en nacht. Ze zijn sterk, snel en gevaarlijk en jagen mensen grote schrik aan. Dolfje weerwolfje kwam als wolf op voor zijn vriend die gepest werd en nam een groepje pesters te grazen.
Wat doe ik als ik in een wolf ben veranderd?

Kaart 9
Wat doe ik als wolf met de mensen die ik tegenkom?

Kaart 10
Wat kan me uitzinnig gelukkig maken als ik veranderd ben in een wolf?

Kaart 11
Wat zal ik nooit doen in mijn wolvengedaante?

Kaart 12
Wat win ik met mijn wolfzijn?

Kaart 13
Hoe ervaar ik het om een wolf te zijn?

Kaart 14
Weerwolven veranderen van wolf naar mens als de periode van de volle maan voorbij is, of wanneer de zon opkomt. Ze kunnen veranderen door een nieuwe situatie of wanneer hun verlangen of behoefte vervuld is.
Wanneer verander ik van wolf naar mens?

Kaart 15
Weerwolven moeten altijd op hun hoede zijn om niet ontdekt te worden.
Hoe verberg ik mijn wolfse aard?

Kaart 16
Weerwolf zijn is niet alleen maar een pretje. Je kiest er niet voor.
Wat verlies ik doordat ik een weerwolf ben?

Kaart 17
Welke nadelen heb ik in het leven omdat ik een weerwolf ben?

Kaart 18
In het verhaal over de weerwolf van Millingen hebben vrienden van een weerwolf medelijden met hem en bevrijden hem. Door hun redding is de betovering is verbroken en hoeft hij nooit meer een wolf te worden.
Hoe kan de betovering verbroken worden en kan ik weer mens worden voor altijd?

Kaart 19
Wie ben ik als de betovering verbroken is en ik geen weerwolf meer ben, maar een mens?

Kaart 20
Wat neem ik mee uit mijn tijd dat ik weerwolf was?

Leg kaart 19 en 20 bovenop kaart 1 om je transformatie tot mens te bekrachtigen.


Bedacht tijdens de Covid-19 pandemie omdat die zoveel beheersing in gedrag vereist: afstand houden, mondkapje dragen, botsingen hierover. Dit legpatroon biedt een uitlaatklep.
Link naar het legpatroon op mijn website: Weerwolf tarotlegging